„Niezrozumiały jest brak zapewnienia przez realizatorów g/Głuchemu gościowi programu tłumacza polskiego języka migowego, trudno także zrozumieć, dlaczego cały program skierowany w dużej mierze do osób z niepełnosprawnościami, starający się opowiadać o ich życiu, nie jest dostępny dla wszystkich” – pisze Polskie Forum Osób z Niepełnosprawnościami do Telewizji Polskiej ws. programu z cyklu „Anna Dymna. Spotkajmy się”. Pismo prezentujemy poniżej w całości.

Warszawa, 29.12.2023 r.

Telewizja Polska S.A.
ul. J. P. Woronicza 17
00-999 Warszawa

Szanowni Państwo,

Polskie Forum Osób z Niepełnosprawnościami pragnie wyrazić swoje oburzenie zawartością programu z cyklu „Anna Dymna. Spotkajmy się”, wyemitowanego 22.12.2023 r. o godz. 6:20 na antenie TVP2.

Zaproszeni goście, tj. Pani Marta Abramczyk i Pan Adam Stoyanow, zostali przez prowadzącą program, Panią Annę Dymną, postawieni w sytuacji naruszającej ich godność. Sytuacja ta dotyczyła zwłaszcza Pana Adama Stoyanowa, który jest osobą g/Głuchą. Realizatorzy programu nie zapewnili mu tłumacza polskiego języka migowego, przez co nie mógł w pełni, na równych prawach uczestniczyć w rozmowie. Tłumaczenia podjęła się Pani Marta Abramczyk, nie jest to jednak rozwiązanie pozwalające gościom swobodnie rozmawiać. Jest to praktyka jawnie dyskryminująca.

Niezrozumiały jest brak zapewnienia przez realizatorów g/Głuchemu gościowi programu tłumacza polskiego języka migowego, trudno także zrozumieć, dlaczego cały program skierowany w dużej mierze do osób z niepełnosprawnościami, starający się opowiadać o ich życiu, nie jest dostępny dla wszystkich. Nie zapewniono bowiem tłumaczenia na polski język migowy (PJM), a także napisów. Nie wydaje się rozsądne, by program, w którym gośćmi są osoby z niepełnosprawnościami, nie znalazł się wśród tych, które proponują widzom tego rodzaju udogodnienia.

Warto także zwrócić uwagę na zachowanie prowadzącej program, Pani Anny Dymnej. Przez większą część programu prowadziła rozmowę wyłącznie z Panią Martą, bez udziału Pana Adama, mimo iż tematem rozmowy był także Pan Adam oraz ich relacja. Rozumiemy założenie dość swobodnej atmosfery programu, nie możemy jednak także pominąć milczeniem żartu z faktu, że gość programu nie słyszy tego, co prowadząca program o nim lub do niego mówi. Trudno o lepszy przykład braku szacunku – śmiania się z kogoś, zamiast śmiania się z kimś. Podobnie trudno nie odnotować zatroskania prowadzącej, że dziecko Pani Marty i Pana Adama może być głuche, tak jakby była to tragedia. Nosi to znamiona ableizmu, czyli uważania osób z niepełnosprawnościami za gorszych.

Przy okazji należy spojrzeć na szerszy kontekst formuły programu „Anna Dymna. Spotkajmy się”, a także innego działania Fundacji Anny Dymnej „Mimo Wszystko”, tj. dorocznego Festiwalu Zaczarowanej Piosenki, którego TVP jest współorganizatorem. Doceniając zaangażowanie w tematykę niepełnosprawności, należy stwierdzić, że promowany w ramach obu działań wizerunek osób z niepełnosprawnościami jest niezgodny z nowoczesnym podejściem do niepełnosprawności. Nie sprzyja działaniom nakierowanym na zagwarantowanie osobom z niepełnosprawnościami niezależnego życia i możliwości pełnego uczestnictwa w życiu społecznym. Jest to tym dziwniejsze 11 lat po ratyfikacji przez Polskę Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami, która zakłada całkowitą zmianę w podejściu do niepełnosprawności i jej postrzegania. Zgodnie z Konwencją należy podejmować działania w celu zapewnienia wszystkim osobom z niepełnosprawnościami uczestnictwa w życiu społecznym na równi z innymi osobami. Podejście takie to model oparty o prawa człowieka, którego przeciwieństwem jest model opiekuńczo-charytatywny, prezentowany w programie „Anna Dymna. Spotkajmy się” oraz podczas Festiwalu Zaczarowanej Piosenki.

Działania Telewizji Polskiej powinny być osadzone w rzeczywistości, sprzyjając dążeniom w kierunku podmiotowości przedstawicieli różnych grup społecznych. Tak, by zawarte w nazwie programu hasło „spotkajmy się” było rzeczywistym spotkaniem równorzędnych osób.

Z poważaniem,

dr Krzysztof Kurowski
Przewodniczący Zarządu
Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami

Do wiadomości:

• Prof. Marcin Wiącek, Rzecznik Praw Obywatelskich
• Katarzyna Kotula, Ministra do spraw Równości
• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
• Fundacja Anny Dymnej „Mimo Wszystko”

fot. verzerk/Freeimages.com