14 listopada 2023 r. Polskie Forum Osób z Niepełnosprawnościami zgłosiło szereg uwag do projektu rozporządzenia w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia. W ocenie PFON wdrożenie uwag znacząco poprawiłoby wprowadzane świadczenie wspierające. Warto zauważyć, że wskazana byłaby przy tym nowelizacja ustaw o świadczeniu wspierającym oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w zakresach wskazywanych przez PFON w toku prac legislacyjnych.

Jednak w opinii PFON nie powinno to skutkować odroczeniem wejścia w życie ustawy. Na świadczenie wspierające czeka wiele osób z niepełnosprawnościami. To m.in. samotne osoby z niepełnosprawnościami, rodziny z więcej niż jedną osobą z niepełnosprawnością w składzie czy rodziny z osobą, na którą pobierany jest specjalny zasiłek opiekuńczy (620 zł z niskim kryterium dochodowym i zakazem pracy – rodziny te często w ogóle nie występują o ten zasiłek, mimo potrzeby sprawowania intensywnej opieki np. nad rodzicem). Warto także zwrócić uwagę, że w przy obecnym świadczeniu pielęgnacyjnym w przypadku śmierci rodziców/opiekunów sytuacja finansowa osób z niepełnosprawnościami znacząco się pogarsza. Świadczenie wspierające temu zapobiega.

Nowa regulacja zwiększy także poziom prawa do samostanowienia osób z niepełnosprawnościami, usuwając obecny, niezgodny z Konwencją o prawach osób z niepełnosprawnościami stan prawny, w którym osoba z niepełnosprawnością nie ma kontroli nad wsparciem wynikającym z jej niepełnosprawności.

Poprawki PFON do projektu rozporządzenia

Poniżej zamieszczamy zgłoszone przez PFON uwagi do projektu rozporządzenia w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia:

Uwaga do § 2 ust. 2

Pojawiły się obawy o realną znajomość potrzeb osób z niepełnosprawnościami przez wymienionych w przepisie specjalistów. Dlatego postulowane są:

• zmiana zapisu o co najmniej 2-letnim doświadczeniu w wykonywaniu pracy w jednym z wymienionych zawodów na 5-letnie doświadczenie w okresie 7 lat;
• powiązanie ww. doświadczenia z udokumentowaną pracą z osobami z niepełnosprawnościami lub na ich rzecz.

Uwaga do § 2 ust. 2

Wskazana grupa specjalistów wydaje się mocno zawężona. Brakuje w niej osób, które od wielu, czasem kilkudziesięciu lat pracują blisko z osobami z niepełnosprawnościami, np. w ramach organizacji pozarządowych, w ŚDS, WTZ itd., nie mają jednak wskazanego w przepisie wykształcenia.
Dlatego postulowane jest dodanie osób z minimum średnim wykształceniem oraz 7-letnim udokumentowanym doświadczeniem w pracy z osobami z niepełnosprawnościami lub na ich rzecz.

Uwaga do § 3 ust. 2

Sugerowane jest dopisanie specjalistów mających doświadczenie w pracy z osobami z niepełnosprawnością najbardziej zbliżoną do niepełnosprawności osoby ubiegającej się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia.

Uwaga do § 4 ust. 1

Niezrozumiałe jest przejście z „osoby ubiegającej się” na „osobę zainteresowaną”. Może to skutkować błędną interpretacją, jako że osobami zainteresowanymi mogą być także np. członkowie rodziny.

Uwaga do § 4 ust. 2

Wyraz „kwestionariusz” powinien brzmieć „kwestionariuszu”.

Uwaga do § 5 ust. 6

Wzór opinii powinien być oparty na formularzu i być załącznikiem do rozporządzenia. Opinia może być nieprecyzyjna, krzywdząca, jej sporządzenie może być też nieefektywne.

Uwaga do § 6

Jak wygląda procedura uzgadniania rozbieżności opinii? Co w sytuacji, gdy członek się nie zgadza z opinią drugiego członka? Rozporządzenie powinno uwzględniać procedurę uzgadniania rozbieżności, wątpliwości.

Uwaga do § 9 ust. 1 pkt 5

Okoliczności związane z niepełnosprawnością są w praktyce rozpisane w poprzednich punktach. Dlatego sugerowane jest dopisanie słowa „inne” przed „okoliczności”.

Uwaga do § 9 ust. 1 pkt 5

Czy w tym punkcie mieszczą się np. warunki środowiskowe? Termin „okoliczności” jest niejasny, wymaga doprecyzowania.

Uwaga do § 9 ust. 1 pkt 6-7

Postulowane jest usunięcie tych dwóch punktów jako niejasnych w interpretacji. Istnieje zagrożenie nadmiernej ingerencji w autonomię jednostki.

Uwaga do § 9 ust. 2 pkt 8

Czynność budzi wątpliwości pod kątem np. potrzeb osób głuchych, posługujących się wyłącznie językiem migowym, lub osób posługujących się AAC. Osoby te mogą posiadać wszystkie wymienione zdolności, jednak faktycznie prowadzenie rozmowy może nie dojść do skutku z przyczyn od nich niezależnych.

Uwaga do § 9 ust. 2 pkt 22

Wyrażenie „w szczególności” skutkuje błędem logicznym, ponieważ pierwsza część zdania ocenia zdolność, natomiast część po wyrażeniu „w szczególności” opisuje brak zdolności.

Uwaga do § 9 ust. 2 pkt 23

Spójnik „oraz” powinien zostać zastąpiony spójnikiem „lub”. Obecny zapis jest nieuzasadniony.

Uwaga do § 10 ust. 5 pkt 1

Proponuje się zamianę słowa „nadzór” na wyrażenie „wsparcie towarzyszące”, jako bardziej zrozumiałe dla członków zespołów oraz osób poddawanych ocenie.

Uwaga do § 10 ust. 5 pkt 2

Proponuje się zamianę wyrażenia „częściowa współpraca” na „częściowe wsparcie”, jako bardziej zrozumiałego dla członków zespołów oraz osób poddawanych ocenie.

Uwaga do § 10 ust. 5 pkt 3

Proponuje się zamianę wyrażenia „całkowita substytucja” na „pełne wsparcie”, jako bardziej zrozumiałego dla członków zespołów oraz osób poddawanych ocenie.

Uwaga do § 10 ust. 5 pkt 4

Proponuje się zamianę wyrażenia „wsparcie specjalne” na „wsparcie szczególne”, jako bardziej zrozumiałego dla członków zespołów oraz osób poddawanych ocenie, a także w ramach odchodzenia od określeń uważanych za stygmatyzujące.

Uwaga do § 10 ust. 7

Użyte pojęcia są nieprecyzyjne. Wątpliwości budzi zwłaszcza różnica między sformułowaniem „prawie nigdy” a „sporadycznie”. Postulowane jest zawarcie w rozporządzeniu definicji tych pojęć.

Uwaga do § 10 ust. 8

Wątpliwości budzą współczynniki wymiarów częstotliwości zastosowane w punktach 2-4. Wydaje się, że między punktami 2 i 5 różnice są zbyt małe.

Dlatego sugerowane są:

• w pkt 2 zamiana „0,95” na „0,70”,
• w pkt 3 zamiana „0,97” na „0,90”,
• w pkt 4 zamiana „0,99” na „0,95”.

Uwaga do § 10 ust. 11

Na końcową wartość punktową składają się punkty z oceny poszczególnych czynności. Dlatego zamiast użytego w drugim zdaniu wyrazu „iloczyn” powinien być wyraz „suma”.

Uwaga do § 10 ust. 11

Część spośród 32 czynności jest specyficzna dla osób z konkretnym rodzajem niepełnosprawności. Istnieje więc realne zagrożenie, że część osób, które w praktyce wymagają całodobowego wsparcia, nie otrzyma wystarczająco wysokiej punktacji.

Dlatego proponowane jest umożliwienie automatycznego odrzucenia 7 najniżej punktowanych czynności – tak, by o ostatecznej wartości punktowej decydowało 25 czynności.

Ważne przy tym, że maksymalna liczba punktów za każdą czynności powinna mieć wówczas wartość 4 – by łącznie 25 czynności mogło się sumować do 100 pkt.

Sugerowane jest także wpisanie maksymalnej wagi (tj. 4) dla pojedynczej czynności do samego rozporządzenia.