731 uczestników z 29 państw zgromadził V Parlament Europejski Osób z Niepełnosprawnościami, który 23 maja 2023 r. miał miejsce w Brukseli. 70-osobowej polskiej delegacji przewodziło Polskie Forum Osób z Niepełnosprawnościami.

– Motto Unii Europejskiej „Zjednoczona w różnorodności” oznacza, że każdy musi mieć możliwość zaangażowania się w nasz europejski projekt – mówiła Roberta Metsola, przewodnicząca Parlamentu Europejskiego, otwierając wydarzenie. – Podejmując decyzje, musimy uwzględnić wszystkie osoby z niepełnosprawnościami. W tym celu musimy usunąć bariery. Mówimy o jednej piątej naszej populacji! Nasze prawa nie mogą być tylko formalne, muszą być rzeczywiste. Nasza Europa musi być inkluzywna i dostępna dla wszystkich.

Pierwszy Parlament Europejski Osób z Niepełnosprawnościami miał miejsce w 1993 roku, kolejne odbywały się w latach 2003, 2012 i 2017. Tradycyjnie miał miejsce w sali plenarnej Parlamentu Europejskiego w Brukseli.

– To wydarzenie jest ważne podwójnie – mówił o piątej edycji Yannis Vardakastanis, przewodniczący Europejskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami, organizatora wydarzenia. – Goszcząc ruch osób z niepełnosprawnościami w Parlamencie Europejskim, w domu unijnej demokracji, Parlament uznaje je za osoby, które muszą mieć coś do powiedzenia i w pełni korzystać ze swoich praw politycznych. Ponadto przewodnicząca i Parlament Europejski uznali znaczenie w pełni inkluzywnej przyszłości, która jest zgodna z naszym mottem: „Nic o nas bez nas”.

Trzy główne tematy

Na posiedzenie V Parlamentu złożyły się przede wszystkim trzy panele dyskusyjne.

Pierwszy, z udziałem m.in. Věry Jourovej, wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej do spraw wartości i przejrzystości, oraz Emily O’Reilly, Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich, koncentrował się na kwestiach obejmujących prawo do głosowania, dostępność transportu i budynków oraz planowaną do wdrożenia Europejską Kartę Niepełnosprawności (EU Disability Card).

W drugim panelu skupiono się na edukacji włączającej, zatrudnieniu, sposobach radzenia sobie z rosnącymi obecnie w całej Europie kosztami utrzymania i zagrożeniu ubóstwem, a także szansach na zapewnienie wszystkim osobom z niepełnosprawnościami możliwości niezależnego życia. Wśród prelegentów znaleźli się m.in. Marc Angel, wiceprzewodniczący Europarlamentu, a także Helena Dalli, europejska komisarz ds. równości.

Ważne pytania

Po każdym panelu dyskusyjnym głos mogli zabrać delegaci, a także europosłowie.

– Kontynuując wątek ubóstwa, poruszony podczas ostatniej sesji, w kontekście niepełnosprawności trzeba zwrócić uwagę na powiązanie kwestii ubóstwa z podmiotowością osoby z niepełnosprawnością – podkreślił w swojej wypowiedzi dr Krzysztof Kurowski, przewodniczący PFON i polskiej delegacji. – Mówię to w kontekście debaty, która toczy się w Polsce, w której argumentem przeciw podmiotowości jest walka z ubóstwem rodzin, których członkami są osoby z niepełnosprawnościami. W związku z tym warto zadać następujące pytania:

• Czy podmiotowość osoby z niepełnosprawnością może być ograniczana w imię zwalczania ubóstwa ich rodzin?
• Czy wsparcie finansowe powinno być kierowane do osoby z niepełnosprawnością, czy jej rodziny?
• Czy można wpychać całą rodzinę w otchłań ubóstwa tylko dlatego, że jeden z jej członków jest osobą z niepełnosprawnością?
• Czy osoba z niepełnosprawnością i jej rodzina mogą normalnie funkcjonować bez odpowiednich usług zapewnianych przez państwo?
• Czy usługa asystencji osobistej nie powinna być oczywistością dla osób jej potrzebujących, by móc prowadzić niezależne życie?
• Czy można tworzyć prawo dotyczące osób z niepełnosprawnościami bez ich udziału?

Myślę, że te pytania zadają sobie reprezentanci wszystkich państw. Wydaje się, że potrzebujemy jasnego stanowiska w tych kwestiach, bez pozostawiania miejsca na wątpliwości i interpretacje. Czy to możliwe? Na pewno silny europejski ruch osób z niepełnosprawnościami jest w stanie podjąć się takiego wyzwania – zakończył dr Kurowski.

Manifest w sprawie wyborów

W trzecim panelu omówiono reakcję Unii Europejskiej na ostatnie kryzysy, takie jak katastrofa klimatyczna, pandemia COVID-19 i rosyjska agresja na Ukrainę, pod kątem praw osób z niepełnosprawnościami. Udział wzięli m.in. Janez Lenarčič, unijny komisarz ds. rozwoju i pomocy humanitarnej, a także Wałerij Suszkewycz, przewodniczący Narodowego Zgromadzenia Osób Niepełnosprawnych Ukrainy.

Podczas całodziennej debaty delegaci przyjęli także „Manifest Europejskiego Forum Niepełnosprawności w sprawie wyborów do Parlamentu Europejskiego 2024”. W Manifeście, z którym w całości można się zapoznać na stronie European Disability Forum, podkreślono m.in. konieczność:

1. zagwarantowania udziału osób z niepełnosprawnościami w życiu politycznym i publicznym Unii Europejskiej,
2. realizacji Unii Równości dla osób z niepełnosprawnościami, której kompasem jest Konwencja o prawach osób z niepełnosprawnościami,
3. zapewnienia, że Europa będzie bardziej społecznie sprawiedliwa,
4. zapewnienia dostępności – umożliwienia swobodnego przemieszczania się w Europie,
5. ochrony osób z niepełnosprawnościami w Europie i poza nią.

Przyjazd osób z niepełnosprawnościami z państw UE był możliwy dzięki posłom do Parlamentu Europejskiego, którzy zapewnili finansowanie. Polskich delegatów wsparli: Jerzy Buzek, Jarosław Duda, Andrzej Halicki, Elżbieta Kruk, Elżbieta Łukacijewska, Janina Ochojska, Jan Olbrycht, Sylwia Spurek i Witold Waszczykowski.

Organizatorem wyjazdu polskiej delegacji było Polskie Forum Osób z Niepełnosprawnościami. W jej składzie znaleźli się m.in. reprezentanci: Polskiego Związku Głuchych, Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną – Kół w Gdańsku i Ostródzie, Stowarzyszenia Instytut Niezależnego Życia, Podlaskiego Sejmiku Osób z Niepełnosprawnościami, Stowarzyszenia „Twoje Nowe Możliwości”, Fundacji Inne Spojrzenie, Stowarzyszenia „Mówić bez Słów” – ISAAC Polska, Polskiego Towarzystwa Stwardnienia Rozsianego, Stowarzyszenia Mówiących Osób Niedosłyszących i Użytkowników Implantów Słuchowych SUITA, Polskiego Towarzystwa Chorób Nerwowo-Mięśniowych, Fundacji Potrafię Pomóc, Milickiego Stowarzyszenia Przyjaciół Dzieci i Osób Niepełnosprawnych czy Fundacji na Rzecz Osób Niepełnosprawnych „Arkadia”.