Uwagi PFON do projektu ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami
15 stycznia 2025 r. Polskie Forum Osób z Niepełnosprawnościami zgłosiło szereg uwag do projektu ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami.
Projekt ustawy o numerze UD 168 w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.
Poprawki PFON do projektu ustawy:
Poniżej zamieszczamy zgłoszone przez PFON uwagi do asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami. Na samym dole strony znajduje się załącznik z tabelą z wyszczególnionymi poprawkami.
Uwaga ogólna:
Polskie Forum Osób z Niepełnosprawnościami wyraża zadowolenie z projektu ustawy, spełniającego standardy wynikające z Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami oraz Komentarza generalnego nr 5. W szczególności cieszy możliwość swobodnego wyboru przez osobę z niepełnosprawnością zarówno realizatora usługi, jak i asystenta osobistego, a także samodzielnego zatrudnienia asystenta. Z satysfakcją odnotowujemy również fakt podniesienia w art. 7 ust. 2 podmiotowości osób ubezwłasnowolnionych (piszemy to oczywiście w oczekiwaniu na ustawę o instrumentach wspieranego podejmowania decyzji). Popieramy także oparcie realizowania usługi o osoby spoza kręgu rodziny poprzez wyłączenie najbliższych (art. 16 ust. 2 pkt 9), dzięki czemu usługa asystencji osobistej będzie faktycznie kierowana przez osobę z niepełnosprawnością, stanowi to także realne odciążenie rodziny.
Uwaga ogólna:
Projekt przewiduje, że podobnie, jak przy świadczeniu wspierającym, przy przyznawaniu prawa do asystencji osobistej wykorzystana będzie skala ustalania poziomu potrzeby wsparcia. Wykorzystanie tej bazującej na ocenie funkcjonalnej skali należy ocenić pozytywnie. Jednak konieczne jest podkreślenie dwóch kwestii. Po pierwsze, niezbędne jest poprawienie procesu wydawania decyzji o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia, w szczególności zapewnienie standaryzacji pracy zespołów ustalających poziom potrzeby wsparcia. PFON zwracał na to uwagę w piśmie do Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych z dnia 1 sierpnia 2024 r. (pismo w załączeniu). Drugim bardzo istotnym aspektem jest zastosowanie przy drugiej formie wsparcia opartej na ww. skali ponownie bardzo wysokiego progu wejścia. Rozumiejąc specyfikę usługi asystencji osobistej jako skierowanej do niezbyt dużej liczby osób, PFON zwraca uwagę, że w celu zapewnienia poczucia sprawiedliwości, a także pełnego wykorzystania skali poziomu potrzeby wsparcia należy w możliwie jak najszybszym czasie wprowadzić rozwiązania przyznające określone uprawnienia na podstawie uzyskania w ww. skali mniej niż 70 punktów. Oczywiście system powinien przyznać największy zakres wsparcia w postaci różnych form osobom z największą punktacją, jednak musi przewidywać też zakres wsparcia dla osób z niższą punktacją.
Uwaga ogólna:
W ustawie wymiennie stosowane są określenia „osoby niepełnosprawne”, „osoby z niepełnosprawnością”, „osoby z niepełnosprawnościami”. Rekomendujemy uspójnienie terminologii i konsekwentne jej stosowanie, traktując jako formę podstawową „osoby z niepełnosprawnościami”.
Uwaga do Art. 2 pkt 2:
Termin „doradztwo wzajemne” może budzić wątpliwości terminologiczne i nie jest najlepszym wyborem. W języku polskim termin ten nie oddaje właściwie istoty tej formy wsparcia, która w języku angielskim określana jest jako „peer support” lub „peer counseling”. Istota tego rodzaju wsparcia polega na dzieleniu się własnym doświadczeniem przez osobę, która sama przeszła podobną drogę i radziła sobie z podobnymi wyzwaniami. W kontekście osób z niepełnosprawnościami jest to szczególnie istotne, ponieważ taka osoba nie tylko rozumie praktyczne aspekty funkcjonowania z niepełnosprawnością, ale także emocjonalne i społeczne wymiary tej sytuacji.
Propozycja brzmienia Art. 2 pkt 2: wsparcie przez doświadczenie – usługę wspierającą w zakresie praktycznego korzystania z asystencji osobistej, świadczoną przez osobę z niepełnosprawnością posiadającą doświadczenie w korzystaniu z asystencji osobistej lub osobę stale wspierającą taką osobę, na rzecz użytkownika lub osoby stale go wspierającej. Wsparcie świadczone jest przez osobę, której doświadczenie związane z niepełnosprawnością odpowiada potrzebom osoby korzystającej ze wsparcia.
Uwaga do Art. 4 ust. 1 pkt 1:
Załączamy uwagi do projektu ustawy o bonie senioralnym. Postulujemy zmiany projektu ustawy o bonie senioralnym w celu wyeliminowania wątpliwości konstytucyjnej dot. niezgodności wykluczenia z asystencji osobistej osób powyżej 65. roku życia.
Propozycja brzmienia Art. 4 ust. 1 pkt 1: Postulujemy zmianę projektu ustawy o bonie senioralnym, zgodnie z zaproponowanym przez PFON brzmieniem, zgłoszonym w ramach konsultacji ww. ustawy (pismo w załączeniu).
Uwaga do Art. 4 ust. 1 pkt 2:
W celu zapewnienia spójności systemów i uniknięcia sytuacji utraty prawa do asystencji osobistej „automatycznie” po ukończeniu 18. roku życia, proponujemy rozszerzenie oceny poziomu potrzeby wsparcia na osoby w wieku 13-18 lat.
Propozycja brzmienia Art. 4 ust. 1 pkt 2:
Usunięcie pkt 1 i 2 i nadanie ust. 1 brzmienia: które ukończyły 13. rok życia do ukończenia 65. roku życia, i które w zakresie poziomu potrzeby wsparcia, o którym mowa w art. 4b ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, uzyskały co najmniej 80 punktów;
[równoległa zmiana w art. 4b ustawy o rehabilitacji w celu objęcia ustalaniem poziomu potrzeby wsparcia osób pomiędzy 13. a 18. rokiem życia]
Uwaga do Art. 6:
Zauważamy potrzebę zwiększenia wymiaru godzinowego asystencji osobistej dla osób wymagających najbardziej intensywnego wsparcia. Planowana obecnie docelowa liczba godzin nie zapewni im możliwości prowadzenia prawdziwie niezależnego życia.
Propozycja brzmienia Art. 6:
Po pkt 1 dodanie pkt 1a o treści:
1a. W przypadku osób, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 i które w zakresie poziomu potrzeby wsparcia, o którym mowa w art. 4b ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, uzyskały co najmniej 95 punktów:
1) minimalna miesięczna liczba godzin asystencji osobistej wynosi 45;
2) maksymalna miesięczna liczba godzin asystencji osobistej wynosi 360.
Uwaga do Art. 7 ust. 1-2:
Zgodnie z ust. 1, opiekun prawny lub osoba stale wspierająca w każdym przypadku potrzebuje zgody osoby z niepełnosprawnością na złożenie wniosku, natomiast ust. 2 nie wymaga takiej zgody, lecz przewiduje możliwość złożenia sprzeciwu przez osobę ubezwłasnowolnioną. Sytuację złożenia wniosku przez inną osobę niż osoba z niepełnosprawnością powinien kompleksowo regulować ust. 2.
Propozycja brzmienia Art. 7 ust. 1-2: Sugerujemy zmianę przepisów ust. 1 i 2 w celu ich uspójnienia.
Uwaga do Art. 7 ust. 4:
Wprowadzenie tego przepisu ułatwi zapewnienie dostępności całego procesu osobom z niepełnosprawnościami oraz zgodność z obowiązującymi przepisami dot. dostępności.
Propozycja brzmienia Art. 7 ust. 4: Dodanie pkt 8 o treści:
8) środki niezbędne do zapewnienia dostępności osobie z niepełnosprawnością w celu ustalenia prawa do asystencji osobistej.
Uwaga do Art. 9 ust. 2:
Zmiana ma na celu zwiększenie przejrzystości i zrozumiałości przepisów oraz uspójnienie art. 9 ust. 2 z art. 7.
Propozycja brzmienia Art. 9 ust. 2: W przypadku zmiany potrzeb użytkownika wniosek o ponowne ustalenie prawa do asystencji osobistej może zostać złożony bez zachowania terminu określonego w ust. 1.
Uwaga do Art. 11 ust. 5:
Propozycja zmierza do zagwarantowania możliwości korzystania z usługi asystenta osobistego osobom, które nie mogą samodzielnie wybrać asystenta.
Propozycja brzmienia Art. 11 ust. 5: W przypadku użytkownika niepełnoletniego lub ubezwłasnowolnionego, wyboru asystenta osobistego dokonuje użytkownik, za zgodą przedstawiciela ustawowego, osoby pełniącej funkcję rodziny zastępczej wobec niepełnoletniego, osoby prowadzącej rodzinny dom dziecka, w którym niepełnoletni przebywa lub dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego, w której niepełnoletni przebywa. W przypadku niedokonania wyboru asystenta osobistego przez użytkownika niepełnoletniego lub ubezwłasnowolnionego wyboru asystenta dokonuje przedstawiciel ustawowy, osoba pełniąca funkcję rodziny zastępczej wobec niepełnoletniego, osoba prowadząca rodzinny dom dziecka, w którym niepełnoletni przebywa lub dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego, w której niepełnoletni przebywa.
Uwaga do Art. 14 ust. 3:
Niespójność z pozostałymi ustępami art. 14.
Propozycja brzmienia Art. 14 ust.3: W przypadku deklaracji, o której mowa w ust. 2, Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazuje wynagrodzenie na wyodrębniony rachunek bankowy użytkownika asystencji osobistej.
Uwaga do Rozdziału 6-7:
Obecny tytuł Rozdziału 6 sugeruje wspieranie asystenta osobistego, dodatkowo nie odpowiadając w pełni zakresowi przedmiotowemu.
Propozycja brzmienia Rozdziału 6-7: Połączenie rozdziałów 6 i 7 pod wspólnym tytułem „Świadczenie asystencji osobistej”
Uwaga do Art. 16 ust. 6:
Obok stawki maksymalnej proponujemy uregulować również ustawowo stawkę minimalną w celu zapewnienia odpowiedniego wynagrodzenia asystentów osobistych i w ten sposób m.in. budowania prestiżu zawodu, przeciwdziałania tzw. selekcji negatywnej oraz dbania o odpowiednią liczbę kandydatów do wykonywania pracy asystenta osobistego. Zaproponowana stawka minimalna koresponduje ze stawkami funkcjonującymi w rządowych programach „Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością”.
Propozycja brzmienia Art. 16 ust. 6: Stawka godzinowa asystenta osobistego wynosi nie mniej niż 50 złotych oraz nie więcej niż 65 złotych.
Uwaga do Art. 16 ust. 10 pkt 3:
Wobec braku standardów ewakuacji osób z niepełnosprawnościami oraz dostępnych zasad ewakuacji jedynie dla niektórych miejsc/placówek, PFON postuluje uwzględnienie specyfiki różnych niepełnosprawności w programie szkoleń.
Uwaga do Art. 17:
Superwizja powinna być również możliwa do zrealizowania na wniosek użytkownika, także ze względu na równowagę stron i możliwość reakcji użytkownika na zaobserwowane trudności lub nieprawidłowości.
Propozycja brzmienia Art. 17: Dodanie ust. 2 o treści:
2. Użytkownik asystencji osobistej może zawnioskować do realizatora do przeprowadzenie superwizji asystencji osobistej.
Uwaga do Art. 18 ust. 2 pkt 1:
Warunek korzystania z asystencji osobistej może być spełniony jedynie w stosunku do osoby z niepełnosprawnością, tymczasem zgodnie z definicją doradcami wzajemnymi mogą być również osoby stale wspierające osobę z niepełnosprawnością. Dlatego należy uzupełnić przepis.
Propozycja brzmienia Art. 18 ust. 2 pkt 1: Udokumentowane doświadczenie korzystania z asystencji osobistej lub, w przypadku osoby stale wspierającej osobę z niepełnosprawnością, posiada co najmniej dwuletnie udokumentowane doświadczenie we wspieraniu osoby korzystającej z asystencji osobistej, w wymiarze co najmniej 30 godzin miesięcznie;
Uwaga do Art. 24:
Warto rozważyć regularną ewaluację, która służyć będzie monitorowaniu i identyfikacji nieprawidłowości oraz poprawie jakości usługi asystencji osobistej, a nie tylko ewaluację dokonywaną pod koniec świadczenia usługi.
Uwaga do Art. 26 ust. 2 pkt 1:
Rekomendujemy uspójnienie przepisu z określeniem sfery zadań publicznych z art. 4 ust. 1 pkt 7 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1491).
Propozycja brzmienia Art. 26 ust. 2 pkt 1: do działań statutowych należy działalność na rzecz osób z niepełnosprawnościami;
Uwaga do Art. 26 ust. 3 pkt 5:
Superwizja powinna być wsparciem obowiązkowym, niezależnym od wniosku asystenta lub użytkownika. Ma bowiem służyć zapewnieniu wysokiej jakości świadczonych usług.
Propozycja brzmienia Art. 26 ust. 3 pkt 5: realizuje superwizje dla zatrudnianych asystentów osobistych w wymiarze nie mniejszym niż 2 godziny na pół roku dla każdego asystenta osobistego;
Uwaga do Art. 29 ust. 3 pkt 1:
Wymóg posiadania wykształcenia wyższego we wskazanych dziedzinach i jednocześnie 3-letniego doświadczenia w pracy jako asystent osobisty może stanowić barierę w znalezieniu osób chętnych do pełnienia roli superwizora.
Propozycja brzmienia Art. 29 ust. 3 pkt 1: Propozycja usunięcia pkt 1.
Uwaga do Art. 46:
Potrzeba wprowadzenia ustawowego standardu asystencji osobistej, która będzie nadal realizowana ze środków Funduszu Solidarnościowego. Doświadczenia wskazują, że obecnie zarówno samorządy, jak i organizacje pozarządowe mają zbyt daleko posuniętą swobodę w realizacji usługi. Skutkuje to brakiem standaryzacji usługi asystencji osobistej w różnych miejscach kraju, a w konsekwencji często daleką od Konwencji formą usługi.
Propozycja brzmienia Art. 46:
- Samorząd powiatowy organizuje usługi asystencji osobistej dla osób posiadających orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności, niespełniających warunków określonych w art. 4 ustawy.
- Środki na organizację usług są przekazywane samorządowi powiatowemu z Funduszu Solidarnościowego na podstawie algorytmu określonego przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia.
- Algorytm, o którym mowa w ust. 2, powinien uwzględniać w szczególności liczbę mieszkańców powiatu.
- Rada Powiatu w drodze uchwały określa zasady ubiegania się o asystencję osobistą, realizowanej na podstawie tego artykułu, i przyznawania jej osobom z niepełnosprawnościami.
- Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego organizuje konkursy dla organizacji pozarządowych na realizację usług asystencji osobistej dla osób posiadających orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności, niespełniających warunków art. 4 ustawy.
- Konkursy, o których mowa w ust. 5, mogą mieć charakter jednoroczny lub wieloletni.
- Konkursy, o których mowa w ust. 5, należy ogłaszać co najmniej na 3 miesiące przed końcem zadań realizowanych na podstawie poprzednich konkursów.
- Maksymalna miesięczna liczba godzin asystencji osobistej świadczonej na podstawie tego artykułu wynosi 240.
- Osoba z niepełnosprawnością nie może korzystać równocześnie z usług asystencji osobistej organizowanych na podstawie niniejszego artykułu przez powiat i organizację pozarządową.
- Do asystencji osobistej realizowanej na podstawie tego artykułu stosuje się odpowiednio art. 3, 5, Rozdziały 6-8, art. 31-32, 36-45, Rozdział 11.
Uwaga do Art. 51 pkt 2:
Ponieważ przepis powiązano z ustawą o asystencji osobistej, proponowane jest dostosowanie przepisu do terminologii prawnoczłowieczej, na której oparta jest ww. ustawa. Zmiana polega więc na zamianie określenia „opiekun” na „osoba wspierająca”.
Propozycja brzmienia Art. 51 pkt 2: w art. 2 ust. 3 otrzymuje brzmienie: „3. Do ulgi 95% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego oraz autobusowego, na podstawie biletów jednorazowych, jest uprawniony przewodnik lub osoba wspierająca w podróży osobę niewidomą albo osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji, a także asystent osobisty towarzyszący w podróży osobie z niepełnosprawnością.”.
Uwaga do Art. 60:
Propozycja dookreślenia terminu przeglądu stosowania przepisów ustawy. Obecny termin wydaje się nieprecyzyjny.
Propozycja brzmienia Art. 60: Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, po upływie 18 miesięcy oraz przed upływem 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, dokona przeglądu stosowania przepisów ustawy oraz przepisów wydanych na jej podstawie, w celu dokonania oceny systemu świadczenia asystencji osobistej oraz przedstawienia rekomendacji Radzie Ministrów w kwestii ewentualnej konieczności podjęcia działań korygujących w systemie świadczenia asystencji osobistej.
Uwaga do Art. 61 ust. 1:
Propozycja dookreślenia terminu. Obecny wydaje się nieprecyzyjny.
Propozycja brzmienia Art. 61 ust. 1: Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, po upływie trzech lat oraz przed upływem czterech lat od dnia wejścia w życie ustawy, dokona: (...)
Adres
KRS: 0000161135
NIP: 525-22-71-155
KONTO: Bank BNP Paribas 69 1600 1462 1890 6791 8000 0001
Kontakt
Polskie Forum Osób
z Niepełnosprawnościami
Menu
Polub nas
A website created in the WebWave website builder